فاکتورهای موثر برای انجام سریال اکسترکشن
کمبود فضای زیاد اولین فاکتور است. البته منظور مجموع کرادینگ و زاویه انسیزورها میباشد. مثلاً در بیماری که شکایت از پروتروژن دارد حتی اگر هر سمت 2 میل هم کرادینگ داشته باشیم باید بکشیم ولی در بیماری که انسیزورهای خیلی رترود هستند اگر 4 میل در هر سمت کرادینگ باشد نمیکشیم چون میتوانیم قدری از کرادینگ را با پروترود نمودن درمان کنیم
اگر پروفایل برجسته دارد برای سریال اکسترکشن مناسب است و در بیمارانی که پروفایل تو رفته دارند نباید سریال اکسترکشن انجام داد.
بهترین حالت در بیمار کلاسI است.
اگر بیمارC1II/1 دارید و کرادینگ زیاد در پایین مشاهد میشود میتوانید چهار دندان 4 را بکشید و همزمان فانکشنال تراپی هم بکنید.
اگر بیمار C1II/1 دارید ولی کرادینگ زیادی در پایین مشاهد نمیشود و لب بالا برجسته است میتوانید فقط دو دندان 4 بالا را بکشید و نهایتاً اکلوژن را یک کاسپ کامل کلاسII تمام کنید.
در بیمار کلاسIII هم ترجیحاً سریال اکسترکشن انجام ندهید.
اگر خیلی زیاد است برای سریال اکسترکشن خوب است ولی اگر زاویه آنها کم است برای سریال اکسترکشن مناسب نیست.
اگر نصف آن تشکیل شده و شما شیری روی آن را بکشید تسریع در رویش خواهیم داشت ولی اگر کمتر از نصف تشکیل شده باشد رویش به تاخیر میافتد.
هرگز در بیماران با ارتفاع عمودی زیاد صورت (High Angle) سریال اکسترکشن انجام ندهید چون قبل از اصلاح کرادینگ قدامیها، خلفیها حرکت مزیالی انجام میدهند و فضا را میبندند.
در بیماران با ارتفاع خیلی کم صورت (Low Angle) هم سریال اکسترکشن انجام ندهید چون شرایط را وخیمتر و دیپ بایت را تشدید میکند مگر اینکه کرادینگ بسیار زیادی داشته باشد.
بهترین بیماران برای سریال اکسترکشن از لحاظ بُعد عمودی افرادی هستند که MMA آنها بین 25 تا 30 درجه باشد.
دو نوع ارثی و محیطی داریم
در موارد زیر میگوییم که کرادینگ الگوی ارثی دارد و بخاطر اختلاف سایز زیاد دندانها با سایز فکین است و در اکثر موارد باید سریال اکسترکشن انجام داد:
• معمولا دندانهای C در 11-12 سالگی لق میشوند ولی اگر در زمان رویش لترالها لقی C بخاطر فشار روی آن و تحلیل ریشه آن دیدیم باید به سریال اکسترکشن فکر کنید.
• تحلیل هلالی شکل ریشه C: بعضی مواقع لترالها نامرتب رویش مییابند و در OPG تحلیل هلالی شکل در مزیال ریشه C میبینیم ولی هنوز محکم است. این هم نشانه کرادینگ ارثی میتواند باشد و به سریال اکسترکشن باید فکر کنید.
• لترال یک سمت لینگوالی رویش یافته و میدلاین اف شده است. وقتی که C آن سمت نیست نشاندهنده از بین رفتن ریشه آن بخاطر کرادینگ ارثی است که با افتادن یا کشیده شدن زودهنگام منجر به اف شدن میدلاین هم شده است.
اگر دو طرف را کشیده باشد معمولاً میدلاین اف نمیشود ولی انسیزورهای پایین خیلی لینگوالی میشوند و با اینکه اکلوژن شاید کلاسI باشد ولی اورجت بیمار زیاد میشود.
• تحلیل لثه زیاد یک انسیزوری که لبیالی شده است. در کرادینگهای زیاد یکی از انسیزورها لبیالی میشود و تحلیل لثه آن را میبینیم و علت آن بخاطر کوچکی شدید فک و عدم وجود استخوان کافی در اطراف ریشه میباشد که باید به سریال اکسترکشن فکر کرد.
• رویش دیستالی لترالهای بالا، بخاطر فشار مزیالی کننده کانین دائمی روی ریشه لترال بالا شاهد دیستاله شدن تاج آن هستیم. بهتر است که C ها را بکشیم و صبر کنیم. اکثر مواقع زاویه لترال خودش درست میشود ولی اگر فضای کانین دائمی از بین رفت به سریال اکسترکشن فکر کنید.
• رویش اکتوپیک 6 بالا و تحلیل E بالا. اگر در زمان رویش 6 بالا تحلیل و لقی E را دیدید نشان از کرادینگ ارثی میتواند باشد و باید به سریال اکسترکشن فکر کرد.
• روی هم سوار شدن مولرها در رادیوگرافی OPG بیمار (stacking) که نشاندهنده کمبود فضا شدید در خلف است.
• نهفتگی 5 پایین که نشان از کرادینگ شدید خلفی بخاطر عدم ریمودلینگ مناسب دیواره مزیالی راموس است که در OPG به راحتی مشاهده میشود.
• پروترود شدن قدامیها بدون وجود فضا بین دندانی، وقتی کودکی عادت انگشت مکیدن دارد یا C1II/1 است انسیزورهای بالا پروترود میشوند ولی بین آنها فضا هم مشاهده میگردد. اگر فضا نبود یعنی کرادینگ با الگوی ارثی دارد و باید سریال اکسترکشن انجام داد.
کرادینگهایی هستند که بخاطر مسائل محیطی بروز میکنند و ارتباطی با عدم تناسب سایز دندان با سایز فک ندارد. مثلا دندانهای شیری زود کشیده شدهاند، پوسیدگی در دندانهای خلفی وجود دارد که منجر به از بین رفتن فضا گشته، یا عادت به انگشت مکیدن دارد. در این موارد باید فضا را اعاده نمود و نیازی به سریال اکسترکشن نیست ولی اگر به موقع مداخله نکنید شاید مجبور به انجام سریال اکسترکشن بشوید.
• اگر کمتر از نصف ریشه دندان دائمی تشکیل شده باشد و شیری را بکشید رویش آن دائمی آهستهترمیشود.
• اگر بیشتر از نصف ریشه دندان دائمی تشکیل شده باشد و شیری را بکشید رویش آن دائمی سریعتر میشود.
• وقتی سه چهارم ریشه دائمی تشکیل شود درون حفره دهان ظاهر میشود.
• دندان سانترال و مولر اول پایین با حدود نصف ریشه هم در حفره دهان ظاهر میشوند ولی کانین و هفت پایین وقتی بیشتر از سه چهارم تشکیل شده در دهان ظاهر میشوند.